جهاد فرهنگی

بعضی از این حقوق و تکالیف تصریح شده در قانون عادی به قرار ذیل است:

1- تکلیف به حُسن معاشرت

تکلیف به حُسن معاشرت یکی از تکالیف مشترک زن و شوهر است که ماده 1103 قانون مدنی آن را مورد اشاره قرار داده است: «زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند».

ضمانت اجرای آن چنین است که در صورت تخلّف زن از آن، ناشزه محسوب می شود و حق نفقه او ساقط می شود و در صورتی که تعدّی از طرف مرد باشد در مرحله اول از سوی دادگاه ملزم به حسن معاشرت می شود و در مرحله بعد طبق ماده 1130 مدنی در صورتی که ادامه زندگی زناشویی غیرقابل تحمل باشد زن حق درخواست طلاق خواهد داشت. به عبارت دیگر اگر به خاطر سوء معاشرت همسر و بد اخلاقی او، زن در ادامه زندگی با او، با عسر و حرج مواجه شود، می تواند به دادگاه مراجعه کند و در خواست طلاق کند.

2- معاضدت

ماده 1104 مدنی: «زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود با یکدیگر معاضدت نمایند».

معاضدت زوجین مفهومی عرفی است و با توجه به عرف و عادت و مقتضیات زمان و مکان تعیین می شود مثلًا ممکن است بنا به مقتضیات زمان و مکان خرید لوازم و نیازمندی های خانه به عهده مرد و اداره امور داخلی منزل به عهده زن باشد.

الزام به ایفاء وظیفه یا عدم استحقاق نفقه ضمانت اجرای قانونی آن است.

3- تمکین زن

ماده 1108 قانون مدنی در این زمینه مقرّر می دارد: «هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود».

4- نفقه زن

طبق ماده 1106 قانون مدنی: «در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است».

عدم مراعات حق نفقه زن اعم از خوراک، پوشاک، مسکن مناسب و لوازم زندگی، تناسب با شأن باعث می شود که طبق 1111 قانون مدنی دادگاه، شوهر را به پرداخت نفقه محکوم کند و طبق مواد 1112 و 1129 قانون مدنی در صورتی که اجرای حکم دادگاه و الزام شوهر به دادن نفقه به علت سرسختی او و عدم دسترسی به اموالش به علت عجز شوهر از انفاق ممکن نباشد زن حق طلاق خواهد داشت.

علاوه بر آن ماده 642 قاون مجازات اسلامی ضمنات اجرای کیفری نیز برای ترک انفاق در نظر گرفته است که طبق آن برای ترک انفاق مجازات حبس از سه ماه و یک روز تا پنج ماه مقرر شده است.

5- مهریه

طبق آن زن به مجرّد عقد مالک مهر می شود و می تواند آن را از شوهر مطالبه کند و برای احقاق حق خود به طرق قانونی مانند رجوع به دادگاه و صدور اجراییه متوسّل گردد. به علاوه طبق ماده 1085 قانون مدنی زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط به اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.